عامه پسندی تحمل ناپذیر سیاست
میلان کوندرا در مصاحبه با یان مک اوان ، در پاسخ به سوال مک اوان می گوید: " به نظر من سیاست – به مفهوم احزاب سیاسی ، انتخابات ، سیاست جدید – بدون عامه پسندی ممکن نیست. این اجتناب ناپذیر است . کارکرد سیاستباز موفق راضی کردن است. هدف او دلخوش ساختن بیشترین تعداد مردم به طرق ممکن بشری است و برای دلخوش ساختن این همه باید بر باسمه هایی تکیه کند که همه می خواهند بشنوند."
انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری ایران این گفته کوندرا را کاملا نشان می دهد، اگر چه گفته کوندرا محدود به جامعه و کشور خاصی نیست .
بررسی شعارهای هشت کاندیدای ریاست جمهوری و هدف گیری هر یک از آنها نشان می دهد که تا چه حد سیاستمداران اهمیت عامه پسندی را درک کرده اند و هر یک به ابزار خاصی از عامه پسندی مجهز شده و پا به عرصه انتخابات گذاشته اند. عکس ، فیلم تبلیغاتی ، تراکت ها و هر یک از اقلام تبلیغاتی جنبه های عامه پسندانه را هدف گرفته بودند. حتی کسی مانند احمدی نژاد ، نیز اهمیت این موضوع را دریافته بود و با شناخت خوبی که از طیفی که هدف گرفته بود یعنی قشر عمدتا مذهبی جامعه تمام جنبه های عامه پسندی و کسب محبوبیت در این قشر را بکار گرفت: ظاهر آشفته و نامرتب ، زهد فروشی ، شعار هایی مبنی بر حمایت کارگران و قشر کم درآمد ، سیاه نمایی ، تاکید بیش از حد بر مردمی بودن و نوع تبلیغات (تاکید بیش از حد بر مردمی بودن تبلیغات) و ...
اما نتیجه انتخابات هم درستی گفته کوندرا را ثابت کرد. رای بالای احمدی نژاد و کروبی که هر یک از جنبه هایی از عامه پسندی را – به نوبه خود – بکار گرفته بودند ، نشان از تاثیر این عامل در نتیجه نهایی دارد. کروبی با شعار پنجاه هزار تومان و احمدی نژاد با مظلوم نمایی و زهد فروشی و انتقاد و سیاه نمایی وضع موجود.اگرچه هاشمی هم از استفاده از ابزارهای عامه پسند چشم پوشی نکرده بود، لااقل فیلم تبلیغاتی هاشمی که اینطور بود ، آن نریشن زیبا که اشک هر بیننده را در می آورد .
تنها چیزی که برای من خیلی تعجب برانگیز بود رای احمدی نژاد در مقابل دیگر کاندیداهای اصولگرایان بود. به نظر می رسید که قالیباف با توجه به حمایت ها و شکل تبلیغات رای بالاتری داشته باشد اما رای بالاتر احمدی نژاد نشان می دهد که تا چه حد در کار خود موفق بوده است و چه سیاستباز خوبی است. نتیجه نهایی اگر چه بعد از مرحله دوم انتخابات مشخص می شود اما این میزان رای برای کسی مانند احمدی نژاد می تواند موفقیتی باشد و برای دیگران درس عبرتی که با شناخت از مناسب از اقشار مختلف جامعه شکل تبلیغات و نوع شعار ها را انتخاب کنند. گاهی تبلیغ نکردن و مظلوم نمایی ، اثر تبلیغی بیشتری دارد. ضمن اینکه این نتیجه نشان می دهد ما هنوز که هنوز است در اول راه هستیم و رای مردم کماکان مبتنی بر شناخت سطحی است، و گرنه احمدی نژاد با وجود نداشتن تجربه کلان اجرایی و عدم حمایت عمده اقشار جامعه نفر دوم نمی شد. این نکته را هم نباید فراموش کرد که احمدی نژاد از تعدد کاندیداها و پراکندگی آراء بیشترین استفاده را برد . و پیروز واقعی مرحله اول ، هم اوست. اگر چه امیدوارم مرحله دوم انتخابات اینگونه نباشد و مردم با شناخت بیشتری در انتخابات شرکت کنند.
