کتابخانه بابل ، کتابخانه کامل
در کتاب دینی سالهای دبیرستان و دانشگاه برهانی برای خداشناسی هست بنام برهان نظم. از این که - به نظر من - برهانهای عقلی کوچکترین تاثیری در خداشناسی ندارند می گذریم، در این برهان یک نکته هست و آن اینکه یک مجموعه منظم تصادفی به وجود نمی آید. مثلا امکان اینکه شما حروف را روی زمین بریزید و یک کتاب شعر به وجود بیاید صفر است.
ایده ی کتابخانه ی کامل دقیقا مشخص نیست چه زمانی به ذهن آدمی راه یافته. اما نویسندگان و فیلسوفان بزرگی آن را مطرح کرده اند. ظاهرا در کتاب اول متافیزیک ارسطو ، به این نظریه می پردازد: شکل گیری جهان به صورت تصادفی. او بیان می کند که اتم ها همگن هستند و تفاوت آنها از موقعیت ، شکل ، و ترتیب آنها حاصل می شود. همین مسأله در مورد حروف وجود دارد. تفاوت ب و د در شکل ، دب و بد در ترتیب و دپ در موقعیت است. و استدلال می کند که کمدی از همان عناصری تشکیل می شود که تراژدی نیز از آن تشکیل شده یعنی 26 حرف الفبا.
بعد مجادله هایی در می گیرد در این باب و افراد مختلفی اظهار نظر می کنند. شاید برای خیلی غیر قابل توجیه باشد که ممکن است با ریختن تصادفی حروف روی زمین یک شعر حاصل شود. اظهار نظر هاکسلی در اینمورد جالب است. می گوید نیم دوجین میمون اگر ماشین تحریر در اختیار داشته باشند می توانند در مدت کوتاهی تمام کتابهای موجود در موزه بریتانیا را بنویسیند. چرا که « تعداد واژگان هر زبان محدود است ، تعداد ترکیبهای ممکن آنها نیز چنین است » اینرا لوئیس کارول می گوید و بعد می گوید : « بعد از مدتی نویسندگان از خود نخواهند پرسید چه کتابی بنویسیم. بلکه می پرسند : کدام کتاب را بنویسیم. »
همه مطالب دو پاراگراف بالا از یکی از مقالات خورخه لوئیس بورخس است. راستش ادعای وسوسه کننده ای است. در داستان « کتابخانه ی بابل » بورخس کتابخانه عظیمی را تصویر می کند که شش ضلعی است و در هر ضلع آن قفسه ها یی پر از کتاب است و ابتدا و انتهای این کتابخانه شش ضلعی مشخص نیست. صفحات این کتابها پر شده است از تمام ترکیبهای ممکن حروف. از آنجائیکه کل کتابها دارای صفحات برابر هستند تعداد حروف موجود در کتابها برابرند. کتابدار ها در این کتابخانه به دنیا می آیند و می میرند و این کتابها را مطالعه می کنند . قسمت عمده کتابها را ترکیبهای بی معنی حروف تشکیل داده است ولی گاهی ترکیبهای معنا داری هم یافت می شود.
تصورش را بکنید: تمام ترکیبهای موجود حروف ، فاصله و نقطه . به این ترتیب در این کتابخانه تمام معارف بشری وجود دارد. تمام دیوانهای شعرا. راز خلقت . نظریه نسبیت انیشتن و همچنین رد نظریه انیشتن ، تاریخ کل جهان ، کتابهای آسمانی و هر چه که فکرش را می شود کرد. اما در بین همه این کتابها ترکیبهای بی شماری وجود دارند که بی معنی هستند.
شاید یک چنین ایده ای مضحک به نظر برسد. به هر حال از آن ایده هایی است که فقط کسی مثل بورخس می تواند مطرح کند. برای امتحان هم که شده مدل اینترنتی این کتابخانه را پیاده کرده ام. در سمت چپ ، پایین این صفحه فرمی وجود دارد با عنوان BaBel LibRary که در آن کادری وجود دارد. در آن کادر تعداد حروفی که می خواهید در صفحه نمایش داده شود را وارد کنید، سپس دکمه Read a page را فشار دهید. صفحه ای از حروف انگلیسی نمایش داده می شود. این حروف در واقع ترکیبی از حروف انگلیسی و فاصله و کاما و نقطه هستند. کسی چه می داند شاید کسی در این ترکیبها شعری از سعدی یا راز زندگانی یا شاید آدرسی از گنجی را بیابد...
